Veiligheid in explosiegevaarlijke omgevingen: Een overzicht van de ATEX-richtlijnen

Om ervoor te zorgen dat de apparatuur en beveiligingssystemen veilig zijn voor gebruik in explosiegevoelige omgevingen, is er een grondig inzicht in de specifieke vereisten van elke norm en de implementatie van passende maatregelen vereist.

Om te voldoen aan de ATEX-normen, moeten fabrikanten ervoor zorgen dat hun producten worden ontworpen en getest in overeenstemming met de geldende normen. Zij moeten tevens documentatie en markering verstrekken die de naleving van de normen bevestigen.

Werkgevers hebben de verantwoordelijkheid om ervoor te zorgen dat werknemers voldoende zijn opgeleid om apparatuur en beveiligingssystemen op de juiste manier te gebruiken.

ATEX-norm 114
ATEX-norm 114 biedt richtlijnen met betrekking tot; het ontwerp, de constructie en het testen van niet-elektrische apparatuur die in de explosiegevoelige omgeving wordt gebruikt.

Het voornaamste doel van deze norm; zorgen dat niet-elektrische apparatuur zo wordt ontworpen dat het risico op het vrijkomen van energie in explosiegevoelige omgevingen een explosie kan veroorzaken, tot een minimum wordt beperkt.

ATEX-norm 114 heeft betrekking op een breed scala aan apparatuur, waaronder mechanische afsluiters, kleppen, compressoren en pompen. De norm bevat specifieke eisen voor de materialen en ontwerpkenmerken die voor deze producten moeten worden gebruikt.

Apparatuur moet zo worden ontwikkeld dat het risico van statische elektriciteit, vonken of andere potentiële ontstekingsbronnen die een explosie kunnen veroorzaken, worden geminimaliseerd.

Preventie, beperking en bescherming
De principes van preventie, beperking en bescherming vormen de basis van de eisen voor apparaten en beveiligingssystemen onder de ATEX-norm 114.

• Preventie houdt in dat apparatuur wordt ontworpen om de kans op ontsteking in een explosieve omgeving zo klein mogelijk te maken.
• Bescherming betreft het gebruik van beveiligingssystemen om de gevolgen van een eventuele explosie te beperken.
• Beperking houdt in dat apparatuur wordt ontworpen om de gevolgen van een eventuele explosie tot een minimum te beperken.

Ontwerpvereisten
De ontwerpvoorschriften voor apparatuur dat onder de ATEX-norm 114 valt, bevatten het gebruik van specifieke materialen en constructietechnieken om ontstekingsgevaar te beperken.

• Voorkom ophoping van brandbare stoffen door het inbouwen van afvoerkanalen.
• Potentiële bronnen van statische elektriciteit moeten worden vermeden door het gebruik van niet-statische materialen.
• Gebruik beschermende maatregelen zoals explosieopeningen of vlamvertragers . Hiermee voorkom je het vrijkomen van explosiegevaarlijke energie.
• De apparatuur moet tevens bestand zijn tegen de gevolgen van een explosie, bijvoorbeeld door het gebruik van zware materialen en constructietechnieken.

Testvereisten
ATEX-norm 114 vereist dat apparatuur wordt getest of deze voldoet aan de ontwerpvoorschriften en of de apparatuur veilig is voor gebruik in een explosieve omgeving. De tests kunnen bestaan uit verschillende procedures zoals, gesimuleerde explosietests, druktests en andere prestatietests. De resultaten van deze tests moeten worden gedocumenteerd en beschikbaar worden gesteld aan klanten en regelgevende instanties.

Documentatie en markeringsvereisten
ATEX-norm 114 vereist dat fabrikanten documentatie en markeringen verstrekken die bevestigen dat het products aan de norm voldoet. Deze documentatie kan bestaan uit technische specificaties, ontwerptekeningen, testrapporten en gebruiksaanwijzingen. Ook op het apparaat zelf moet een markering worden aangebracht die aangeeft dat het geschikt is voor gebruik in een explosieve omgeving en bevestigt dat het aan de norm voldoet.

ATEX-norm 153
ATEX-norm 153 geeft richtlijnen voor het gebruik van draagbare en mobiele elektrische apparatuur in een potentieel explosieve omgeving. Deze norm is er om te waarborgen dat mobiele en draagbare elektrische apparatuur zo wordt ontworpen en gebouwd dat het veilig kan worden gebruikt in explosieve omgevingen.

ATEX-norm 153 heeft betrekking op onder andere, verlichting, handgereedschap, communicatieapparatuur en andere mobiele apparaten. De eisen van ATEX-norm 153 zijn van toepassing op alle elektrische apparatuur dat gebruikt gaat worden in een potentieel explosieve omgeving (zones 1 ,2 ,21 & 22).

Ontwerpvereisten
ATEX-norm 153 bevat specifieke eisen voor het ontwerp en de constructie van elektrische apparatuur. – De norm vereist dat het ontstekingsgevaar in een explosieve omgeving tot een minimum wordt beperkt. Dit houdt onder meer in dat er vonkvrije materialen moeten worden gebruikt en dat de elektrische circuits zo worden ontworpen dat het vrijkomen van vonken of hitte wordt voorkomen.

• Het vrijkomen van explosiegevaarlijke energie moet worden voorkomen. Dit kan door het gebruik van veiligheidsbarrières, zoals een intelligent veilig circuits.
  en dat er geen potentiële ontstekingsbronnen ontstaan.
• De norm vereist ook dat elektrische apparatuur bestand is tegen de gevolgen van een explosie. Dit kan door gebruik te maken van zware materialen en constructietechnieken die bestand zijn tegen de krachten van een explosie.
• De apparatuur moet fragmentatie bij een explosie voorkomen.

Testvereisten
ATEX-norm 153 vereist dat elektrische apparatuur wordt getest zodat er wordt voldaan aan de ontwerpvoorschriften en veilig is voor gebruik in een explosieve omgeving. De tests kunnen verschillende procedures omvatten, gesimuleerde explosietests, druktests en andere prestatietests. De resultaten van deze tests moeten worden gedocumenteerd en beschikbaar worden gesteld aan klanten en regelgevende instanties.

Eisen inzake documentatie en markering
ATEX-norm 153 vereist dat fabrikanten documentatie en markering verstrekken waaruit blijkt dat aan de norm wordt voldaan. De documentatie kan technische specificaties, ontwerptekeningen, testrapporten en gebruiksaanwijzingen omvatten. Ook op het apparaat zelf moet een markering worden aangebracht die aangeeft dat het geschikt is voor gebruik in een explosieve omgeving en bevestigt dat het aan de norm voldoet.

De markering moet gemakkelijk zichtbaar en duurzaam zijn en informatie bevatten zoals de maximale oppervlaktetemperatuur van het apparaat, de zone(s) waarin het apparaat kan worden gebruikt en eventuele bijzondere gebruiksvoorwaarden. De markering moet ook de naam van de fabrikant, het model- of serienummer van de apparatuur en de fabricagedatum vermelden.

ATEX-norm 153 vereist dat de apparatuur regelmatig wordt geïnspecteerd en onderhouden om ervoor te zorgen dat het veilig blijft voor gebruik in een explosieve omgeving. De frequentie van inspecties en onderhoud kan variëren afhankelijk van het soort apparatuur en de omstandigheden waarin deze wordt gebruikt.

De ATEX-normen 114 en 153 geven specifieke richtlijnen voor het ontwerp, de bouw en het testen van niet-elektrisch materiaal en mobiel en draagbaar elektrisch materieel dat in een potentieel explosieve omgeving wordt gebruikt. Naleving van deze normen is essentieel om de veiligheid van werknemers in deze omgevingen te waarborgen en ongevallen te voorkomen.

Fabrikanten moeten ervoor zorgen dat hun producten aan de eisen van deze normen voldoen en moeten documentatie en markering verstrekken die de naleving ervan bevestigen. Werkgevers moeten er ook voor zorgen dat werknemers voldoende zijn opgeleid om apparatuur en beschermingssystemen te gebruiken in overeenstemming met hun beoogde gebruik. Door deze richtsnoeren te volgen, kunnen bedrijven een veiligere werkomgeving creëren en het risico van ongevallen en verwondingen in omgevingen met explosiegevaar verminderen.